"Πώς μπορέσατε v' αφήσετε τη Σαλονίκη, την όμορφη γενέτειρά μας; Γιατί την παραδώσατε στον εχθρό και ήρθατε εδώ πέρα;". Με αυτά τα λόγια αντέδρασε ο Μουσταφά Κεμάλ όταν πληροφορήθηκε την επέλαση του ελληνικού Στρατού. Είναι ένα από τα στοιχεία που φωτίζει μια νέα έκδοση για τη Θεσσαλονίκη.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η Αυστροουγγαρία τη διεκδικούσε επίμονα από τους Οθωμανούς ώστε να ελέγχει το λιμάνι της και το εμπόριο προς τον Νότο και τη Μεσόγειο. Οι Εβραίοι που πλειοψηφούσαν σε πληθυσμό το 1912 όταν η πόλη απελευθερωνόταν από τον ελληνικό Στρατό, απαιτούσαν, από τις Μεγάλες Δυνάμεις τπε Ευρώπης "είτε να επιστραφεί στην Τουρκία είτε να ανακηρυχθεί σε ελεύθερη πόλη", ένα είδος μικρής Εβραϊκής Δημοκρατίας στο μέσον μιας τεράστιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών. Το 1940 ο Χίτλερ την έταζε στους Βούλγαρους και Γιουγκοσλάβους βασιλείς, υπό την προϋπόθεση να συμμαχήσουν μαζί του. Για τη Θεσσαλονίκη ο λόγος, που φέτος γιορτάζει τα εκατό χρόνια από την απελευθέρωση και την ένταξή της στον ελληνικό κορμό.
Τι ήταν ο αιώνας που πέρασε; Τι έγινε μετά την απελευθέρωση; Ποια γεγονότα διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της; Ποια ήταν η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων; Πώς επηρεάστηκε από τους Πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Ρωμυλίας; Γιατί επί δεκαετίες οι διοικητές της πόλης κατάγονταν από την Πελοπόννησο και την Κρήτη; Ποιος είναι ο ρόλος της σήμερα στην ευρωπαϊκή προοπτική και στις συμπληγάδες της οικονομικής κρίσης; Ο δημοσιογράφος και ερευνητής Φαίδων Γιαγκιόζης περιορίζεται στον τελευταίο και πιο συναρπαστικό, σύμφωνα με τον ίδιο, από τους 23 αιώνες της ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Μέσα από 800 σπάνιες φωτογραφίες, τις οποίες συνοδεύουν διακριτικά σχόλια και επεξηγήσεις καθώς και μια σύντομη αλλά περιεκτική αναφορά στα κυριότερα ιστορικά γεγονότα, ο συγγραφέας χάνεται τρόπον τινά στο παρελθόν αυτής της "παράξενης" πόλης ιχνηλατώντας, εκούσια ή ακούσια, το μέλλον της.